Wypłukanie całego jelita grubego nie jest możliwe przy pierwszym zabiegu. Jest to związane z jego budową – ostrymi zagięciami z przewężeniami, czasem uchyłkami. Z tego względu zawsze należy wykonać serię 3-5 a czasami nawet i 10 do 16 zabiegów (są takie przypadki choć sporadyczne), gdyż w pierwszej kolejności oczyszczane są odcinki położone najbliżej ujścia, a dopiero później te dalej położone, aż do zastawki krętniczo-kątniczej (miejsca połączenia jelita grubego z jelitem cienkim) aż do jelita ślepego oraz wyrostka robaczkowego.

W celu profilaktyki, zaleca po pierwszym gruntownym oczyszczeniu jelita serię kilku do kilkunastu zabiegów, wykonywanie okresowego przepłukiwania jelita grubego w krótkich seriach po dwa trzy zabiegi, 2 – 4 razy do roku.

Należy jednak pamiętać, że wszystkie te korzyści będą tylko okresowe, jeżeli zabiegów oczyszczania jelita nie uzupełnimy odpowiednią dietą dostosowaną do naszego fenotypu i zmianą niektórych nawyków charakteryzujących nasz styl życia.

Jeżeli nie występują przeciwwskazania, praktycznie każdy w wieku od ośmiu do osiemdziesięciu lat, w zależności od kondycji psychofizycznej pacjenta, może skorzystać z tej metody.

Zabiegi wykonuje się u osób w przedziale wiekowym od 7-80 lat.
Dla poprawy efektów zabiegów przez 3 do 5 dni przed zabiegiem jemy posiłki lekkostrawne, bogate w błonnik oraz dodatkowo np. nasiona babki płesznik lub łuskę babki jajowatej wymieszane z ciepłą wodą aby ułatwić proces oczyszczania okrężnicy.
W tym okresie zaleca się unikanie mięsa, produktów mlecznych, słodyczy, strączkowych, przemysłowego pieczywa i innych produktów na bazie pszenicy karłowatej.

Należy przyjmować dużo płynów, jeść jak najwięcej warzyw, zwłaszcza zielonych, liściastych, wskazane są też kasze.
Dzień przed zabiegiem można zastosować łagodny, ziołowy środek przeczyszczający.

Do odbytu wprowadza się specjalną, plastikową rurkę tzw. „speculum” o średnicy około 20 mm, na głębokość od 5 do 8 cm. Rurka pokryta jest specjalnym żelem, dzięki czemu proces jest komfortowy. Do rurki tej podłącza się dwa plastikowe wężyki – jeden cienki o średnicy około 8 mm, doprowadzający wodę, a drugi o średnicy około 20 mm, odprowadzający wypłukaną treść z jelita. Cały ten zestaw jest jednorazowego użytku. Rurki podłącza się do specjalnego urządzenia posiadającego atest medyczny.

W urządzeniu tym można kontrolować temperaturę, ciśnienie oraz przepływ wody. Przez specjalny wizjer możemy obserwować wypływające z jelita złogi, pasożyty, niestrawione resztki pokarmowe. Urządzenie jest podłączone bezpośrednio do kanalizacji, dzięki czemu podczas zabiegu nie wydzielają się żadne nieprzyjemne zapachy.

Zabieg hydrokolonoterapii polega na bardzo delikatnym, przepłukiwaniu okrężnicy łagodnym strumieniem ciepłej, przefiltrowanej wody, w taki sposób, że w jelicie jednorazowo znajduje się nie więcej niż 1,5 do 3 litrów wody. Zabieg trwa, zależnie od stanu jelit, około 30 minut, podczas których w kilku cyklach, pod bardzo łagodnym ciśnieniem, wprowadza się do okrężnicy i wyprowadza przefiltrowaną wodę podgrzaną do temperatury ciała.

Podczas zabiegu wykonywany jest delikatny masaż brzucha, co pozwala na wypalpowanie stanu okrężnicy i położenie złogów, wspomagając ich ewakuację.

Opisana technika wykonywania zabiegu pozwala na głębokie przepłukanie jelita grubego.

Po serii zabiegów woda dociera do najdalszych miejsc i uchyłków okrężnicy, opłukując także okolice zastawki krętniczo-kątniczej – miejsce połączenia jelita grubego z jelitem cienkim.

Po kilku – kilkunastu zabiegach oczyszczone jest całe jelito, łącznie z odcinkiem tzw. jelita ślepego, co pozwala oczyścić okolice wyrostka robaczkowego, zapewniając między innymi profilaktykę stanu zapalnego tej okolicy a tym samym uchronić się przed zabiegiem usunięcia wyrostka.

Ciśnienie wody podczas zabiegu jest kontrolowane i niższe niż przy defekacji, a po zabiegu obligatoryjnie podawane są probiotyki.

Wszelkie akcesoria wykorzystywane do zabiegu są jednorazowe, a urządzenie  jest dezynfekowane po każdym zabiegu. Ponieważ obieg odpływowy jest szczelny, podczas zabiegu nie wydostają się żadne nieprzyjemne zapachy. Korzystne jest także, że i pacjent, może obserwować wydostające się na zewnątrz złogi.

Bezpośrednio po zabiegu należy pić dużo płynów i w ciągu pierwszych sześciu godzin jeść wyłącznie świeże warzywa oraz owoce.

Po zabiegu hydrokolonoterapii, zwiększa się w jelitach ilość prawidłowej flory bakteryjnej jelit, jednakże dużą efektywność uzyskujemy pobudzając jej wzrost przez podawanie probiotyków (np. NARUM OFF TOXIC, NARUM MATSUN) przez ok 4 tygodnie.

Hydrokolonoterapia jest nowoczesną metodą oczyszczania jelita grubego, wywodzącą się od stosowania lewatywy. Nie można jednak porównać ze sobą tych dwóch zabiegów. Zarówno skuteczność terapeutyczno – diagnostyczna, jak i komfort wykonania hydrokolonoterapii i lewatywy różnią się od siebie zasadniczo.
Płukanie jelita grubego polega na wprowadzeniu pod ciśnieniem oczyszczonej, filtrowanej i ogrzanej wody do światła jelita. Osiągane maksymalne ciśnienie wody wynosi 100mbr i jest porównywalne z ciśnieniem podczas naturalnego oddawania stolca.

Krąży nieuzasadniony pogląd, że hydrokolonoterapia to nic innego jak tylko kosztowna lewatywa w związku z czym jest mało skuteczna a nawet zupełnie zbyteczna. Jednak zwykła lewatywa, którą jeszcze pięćdziesiąt lat temu wykonywało się w wielu domach, w każdym szpitalu czy sanatoriach, pozwala przepłukać tylko 20 do 30 cm dolnego odcinka przewodu pokarmowego a więc odbyt, esicę i co najwyżej końcowy fragment okrężnicy zstępującej.

Natomiast hydrokolonoterapia pozwala przepłukać całe jelito grube, którego długość jest zmienna i waha się w granicach od 100 do 200 cm, średnio 150 cm.

Jelito grube jest końcowym odcinkiem przewodu pokarmowego. To organ o skomplikowanej budowie i działaniu, od sprawności którego zależy w wielu przypadkach działanie innych organów a także ogólny stan zdrowia. Ten rozbudowany narząd rozpoczyna się od zastawki okrężnicy, czyli tzw. zwieracza krętniczo – kątniczego a kończy na odbytnicy, stanowiącej zakończenie przewodu pokarmowego. Wyróżnia się w nim:

• kątnicę, czyli jelito ślepe z wyrostkiem robaczkowym,
• okrężnicę
• odbytnicę.

Kątnica leży w prawym dole biodrowym i, w zależności od wypełnienia kałem lub gazami, ulega przemieszczeniu. W dalszym odcinku przechodzi w okrężnicę wstępującą, która w prawym podżebrzu tworzy zagięcie zwane wątrobowym rozpoczynające okrężnicę poprzeczną. Okrężnica poprzeczna sięga do lewego podżebrza, gdzie zagina się pod kątem ostrym, tworząc tzw. zagięcie śledzionowe. Następnie przechodzi w okrężnicę zstępującą, a ta poniżej grzebienia kości biodrowej przekształca się w okrężnicę esowatą, tzw esicę. Podobnie jak okrężnica poprzeczna, również okrężnica esowata ma dość dużą krezkę, dzięki czemu łatwo zmienia swoje położenie.

Okrężnica esowata przechodzi bez wyraźnej granicy w odbytnicę. Długość jelita grubego wynosi 1,5-2 m, długość odbytnicy około 11 cm, w tym około 5 cm to zwieracze odbytu – zewnętrzny i wewnętrzny. Powyżej zwieraczy odbytnica tworzy swoisty magazyn kału czyli tzw. bańkę odbytnicy. Jelito grube to organ bardzo mocno ukrwiony i unerwiony. Duża gęstość tkanek nerwowych wegetatywnego układu nerwowego i złożoność funkcji układu nerwowego okrężnicy sprawiła, że nazywa się go pierwszym mózgiem. Więcej sygnałów nerwowych biegnie z jelita do mózgu niż odwrotnie. Wieloletnie badania pozwoliły stwierdzić, że schorzenia w różnych odcinkach okrężnicy mają związek z zaburzeniami funkcji określonych organów, nawet położonych w znacznej odległości od okrężnicy.

Jelito grube to coś więcej niż rura służąca wydaleniu resztek pokarmowych. W ciągu doby wlewa się do niego ok. 1,5 litra treści pokarmowej, zawierającej w ok. 90 % wodę i elektrolity, która wchłania się do krwioobiegu, co zapobiega odwodnieniu i sprzyja prawidłowej gospodarce elektrolitowej. Jelito grube cechuje się dużą pojemnością resorpcyjną-może wchłaniać do 3 l wody na dobę. Treść pokarmowa wpływająca do jelita miesza się ze śluzem produkowanym przez gruczoły śluzowe. Wydzielanie śluzu następuje w wyniku ucisku i rozciągania ściany okrężnicy. Aktywność motoryczna jelita grubego jest skomplikowana. Strawiona w jelicie cienkim papka pokarmowa poddawana jest w okrężnicy wielu różnym procesom. Okrężnica wykonuje cały szereg ruchów, niezbędnych do zapewnienia jej prawidłowej funkcji: skurcze:

• okrężne
• odcinkowe
• skurcze perystaltyczne
• ruchy masowe

Przepływ pokarmu

• po 6 godz. wpływa do okrężnicy
• po 9 – 12 godz. wypełnia poprzecznicę
• po 13-17 godz. dociera do esicy
• po 24 godz. wypełnia się odbytnica

W okrężnicy bytują miliardy bakterii. Ich liczba zwiększa się w miarę oddalania się od zastawki krętniczo-kątniczej. Ilość bakterii wydalanych z kałem może przekroczyć 30% masy jego stałych składników. Bakterie jelitowe można podzielić na korzystne dla organizmu i patogenne. Korzystne przyspieszają proces trawienia produkując enzymy, witaminy: K, z grupy B: B12, kwas pantotenowy, biotynę, kwas nikotynowy, kwas foliowy. W trakcie procesów trawienia jelitowego powstają również gazy, jak metan, wodór, siarkowodór, dwutlenek węgla, które wydalane są na zewnątrz lub wchłaniane z jelit do krwi.

W jelicie grubym jest również wytwarzany i wchłaniany amoniak, będący produktem rozkładu białka. Przetrawione treści przechodzą przez jelito zstępujące, gdzie wchłaniana jest woda do esicy a następnie do odbytnicy. Zakończenia nerwowe sygnalizują do mózgu uczucie parcia.

Skład mas kałowych:
Skład – % całkowitej masy
Woda: 75%
Substancje stałe: 25%
Skład substancji stałych – % całkowitej ilości
Celuloza i inne włókna ulegające trawieniu: różny
Bakterie: 30%
Substancje nieorganiczne (głównie wapń i fosforany): 15%
Tłuszcze i pochodne tłuszczów: 15%
Złuszczone komórki błony śluzowej, śluz i małe ilości enzymów trawiennych: 5%

Jelito grube człowieka dorosłego często wypełnione jest kamieniami kałowymi, stwardniałymi gnijącymi resztkami nie strawionych pokarmów. Okrężnica przystosowana jest do przetwarzania ok.2,5 kg pożywienia jednorazowo. Gdy ta masa zostanie przekroczona, układ mięśniowy nie jest w stanie utrzymać zbyt dużego ciężaru, jelito ulega rozciągnięciu, jego mięśniówka jest osłabiona i pogarsza się motoryka. Dotyczy to zwłaszcza jelita poprzecznego, które zaczyna opadać i wyraźnie uciskać narządy położone wewnątrz miednicy. Często jest to przyczyną niepłodności, kiedy ucisk okrężnicy na macicę i jajowody uniemożliwia zajście w ciążę.

Toksyczne substancje powstające w jelicie grubym:

• amoniak
• kadaweryna
• agmatyna
• fenol
• indol
• muskaryna
• siarkowodór
• botulina
• indykan
• krezol
• kwas mlekowy
• metanotiol
• putrescyna
• urobilina
• tioglobina

Związki toksyczne powstające w jelicie grubym podczas procesów rozkładu mleczka pokarmowego nie są szkodliwe, gdy są na bieżąco usuwane. Jeśli jelito nieprawidłowo pracuje w
wyniku czego następuje nadmierne gromadzenie się tych związków, zaczynają one przenikać przez błonę śluzową jelita do krwi i wywołują wiele dolegliwości ze strony różnych organów.

Jakie są objawy dysfunkcji okrężnicy? Dysfunkcja okrężnicy, nie dając nagłych dotkliwych objawów, w sposób podstępny prowadzi do wielu bardzo poważnych chorób przewlekłych.
Niektóre objawy dysfunkcji okrężnicy to:

• zaparcia
• biegunki
• cuchnący oddech
• cuchnące gazy
• cuchnąca skóra
• wzdęcia
• bóle brzucha
• skurcze jelit zmiany
• skórne
• zaburzenia funkcji wątroby
• stany zapalne jelit
• przewlekłe uczucie zmęczenia
• bóle głowy, migreny

Uniwersytet „Fryderyk II” w Neapolu, Wydział Medycyny i Chirurgii – Zakład Patologii Systemowej (Kierownik: Prof. S. Abate) Fizjopatologia i rehabilitacja przed- i pooperacyjna (Prof. S. Abate)

Cel: ocena skuteczności hydrokolonoterapii w leczeniu ostrych zaparć za pomocą rygorystycznego protokołu badania. Od grudnia 1999 do grudnia 2000 zostało wziętych pod uwagę 28 wybranych pacjentów (23 kobiety o średniej wieku 41 lat), cierpiących na ostre zaparcia przy jednoczesnym wykluczeniu chorób uchyłkowych, przewlekłych chorób zapalnych, outlet-syndrome etc. Wszyscy pacjenci zostali poddani protokołowi symptomatologicznemu: skomputeryzowana anamneza, badanie radiologiczne jelita grubego, kolonoskopia, badanie czasu przemieszczania się materiału w jelicie, manometria odbytu, odbytnicy i jelita grubego, defekografia. Oceniono jakość życia wszystkich pacjentów za pomocą kwestionariusza SF-36 i problem zaparć za pomocą skali Wexnera. Okazało się, że wszyscy pacjenci cierpią na ostre zaparcia i na spowolnione przemieszczanie się materiału w jelicie, a ponadto są odporni na powszechne metody leczenia polegające na przestrzeganiu diety, przyjmowaniu leków lub zastosowaniu jelitowego Biofeedbacku. Pacjenci zostali skierowani do ośrodka, w którym przeprowadza się zabiegi hydrokolonoterapii.

Leczenie przewidywało serię 4 zabiegów (jeden zabieg w tygodniu), fitoterapię i terapię probiotyczną przez 45 dni. Terapia probiotyczna polegała na podaniu, na 4 dni przez zabiegiem, nadtlenku magnezu (Ozovid polvere Pascoe) w dawce 10gr/dzień. Po zabiegu należało przyjąć probiotyk (Dysbiosan cp Pascoe) 1 tabletka dziennie przez 7 dni. Wreszcie, po drugim zabiegu należało przyjąć inny probiotyk (Microflorana-F BDS) 5 ml dziennie przez tydzień, 10 ml przez dwa tygodnie, 20 ml przez ostatni tydzień.

Po zakończeniu leczenia wszyscy pacjenci zostali poddani ocenie według następującego schematu: SF-36 i skala Wexnera po 15 dniach od ostatniego podania probiotyku; badanie czasu przemieszczania się materiału w jelicie i manometria odbytu, odbytnicy i jelita grubego po miesiącu; SF-36 i skala Wexnera po sześciu miesiącach; badanie czasu przemieszczania się materiału w jelicie, manometria odbytu, odbytnicy i jelita grubego, SF-36 i skala Wexnera po roku. Manometria odbytu, odbytnicy i jelita grubego została przeprowadzona przy pomocy zgłębników MUI, połączonych ze skomputeryzowanym wariografem Poligraf (Medtronic) z przetwornikami Spectramed i pompą pneumohydrauliczną MUI. Jeśli chodzi o funkcjonalne badania radiologiczne zastosowano konwencjonalne metody. Hydrokolonoterapia została przeprowadzona przy pomocy urządzenia Colon-Hydromat (Herrmann) Named z zestawem sterylnych przyborów jednorazowych. Statystyczna ocena wyników została przeprowadzona za pomocą testu t-Studenta. Wszyscy pacjenci ukończyli leczenie i żaden z nich nie wykazał efektów ubocznych.

Wyniki kliniczne pokazują, że jedynie 4 pacjentów (14,29%) nie zauważyło znacznej poprawy, podczas gdy 7 pacjentów (25%) było usatysfakcjonowanych osiągając poziom średnio trzech wypróżnień tygodniowo, pozostali 17 pacjentów powróciło do normalnej częstotliwości wypróżnień (60,71%).

Jeśli chodzi zarówno o SF-36 jak i o skalę Wexnera, procentowa ocena przemieszczania się materiału w jelicie, wskaźnika ruchliwości (MI) manometrii odbytu, odbytnicy i jelita grubego wykazywały znaczne różnice pomiędzy stanem przed i po leczeniu ze znacznym polepszeniem czynności perystaltycznych jelita jak również z poprawą jakości życia (p<0,001).

Podsumowując, możemy stwierdzić, że Hydrokolonoterapia może być uważana za ważną część leczenia ostrych zaparć. Naszym zamiarem jest kontynuacja zaczętych badań w celu ocenienia skuteczności hydrokolonoterapii również w innych zaburzeniach jelitowych ale również w celu wprowadzenia hydrokolonoterapii do protokołów rehabilitacyjnych. Jeśli chodzi o związek z fitoterapią i zastosowaniem probiotyków nie ma bezpośredniej zależności między tymi metodami a uzyskanymi wynikami, biorąc pod uwagę, że inny pacjenci cierpiący na ostre zaparcia uzyskali równie zadowalające wyniki jedynie po zabiegu hydrokoloterapii.